Beynəlxalq əlaqələr dünyasında Azərbaycan Türkiyə və İsrail arasında diplomatik əlaqələrin gücləndirilməsində qəhrəman kimi çıxış etmişdir.
Bu məqalə Türkiyə ilə İsrail arasında uçurumun aradan qaldırılmasında Azərbaycanın əsas rolunu və bu diplomatik zəfərin geniş miqyaslı nəticələrini araşdırır.
Avropa və Asiya qitələrinin kəsişdiyi yerdə yerləşən Azərbaycan uzun müddətdir ki, strateji əhəmiyyəti ilə tanınmışdır. Azərbaycanın müxtəlif mədəniyyətlər, dinlər və siyasi ideologiyalar arasında körpü kimi mövqeyi münaqişələrin həllində və millətlər arasında münasibətlərin yaxşılaşdırılmasında diplomatik rol oynamaq üçün unikal imkanlar verir.
Azərbaycan həm Türkiyə, həm də İsrail ilə tarixi əlaqələri bölüşür. Mədəni oxşarlıq Azərbaycan və Türkiyəni Türk kökləriilə birləşdirsə də, Azərbaycanın yəhudi icması İsrail ilə təmas üçün unikal zəmin yaradan dərin tarixə malikdir. Bu ümumi tarix Azərbaycanın iki xalq arasında dialoqun təşviqində neytral vasitəçi kimi çıxış etməsinin əsasını qoydu.
Azərbaycanın böyük enerji resursları hesabına iqtisadi tərəqqisi onu həm Türkiyə, həm də İsrail üçün dəyərli tərəfdaşa çevirib. İqtisadi maraqların təqib edilməsi əməkdaşlığın və dialoqun inkişafında mühüm rol oynamışdır. Energetika sektorundakı üçtərəfli təşəbbüslər, qaz kəmərlərinin tikintisi daxil, ümumi iqtisadi məqsədlərin necə diplomatik uğurlara yol aça biləcəyini nümayiş etdirdi.
Xüsusilə 2010-cu ildə Qəzza Donanması hadisəsindən sonra Türkiyə və İsrail arasında gərgin münasibətlərin bir dövrü yaşanmışdır. Azərbaycan, müstəqil yanaşması və sülhün gücləndirilməsi məqsədi ilə, vasitəçi kimi çıxış edib.
Azərbaycanın hər iki ölkə ilə dostluq əlaqələri saxlamaq bacarığı Azərbaycana danışıqlar prosesinə köməklik göstərməyə və barışıq üçün əlverişli mühit yaratmağa imkan verib.
Diplomatik kanallarla yanaşı, Azərbaycanın humanitar yardım göstərmək və böhran vəziyyətlərinə cavab vermək öhdəliyi də əlaqələrin yaxşılaşdırılmasında rol oynamışdır. Təbii fəlakətlər və ya COVID-19 pandemiyası kimi böhranlar zamanı humanitar yardımın göstərilməsinə Azərbaycanın sürətli reaksiyası onun regional sabitliyə sadiqliyini və siyasi fikir ayrılıqlarından asılı olmayaraq ölkələrlə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu nümayiş etdirdi.
Azərbaycan Türkiyə və İsrail arasında mədəni və təhsil mübadiləsinə fəal şəkildə töhfə verməklə, bir-birinin tarix və ənənələrinin daha dərin dərk edilməsinə və başqa sahələrdə daha böyük bir münasibətin inkişafına kömək etmişdir. Bu təşəbbüslər yalnız xalqlar arasında təməl səviyyədə əlaqələr yaratmadı, həm də daha əhatəli diplomatik anlaşmanın əsasını qoydu.
Azərbaycanın Türkiyə və İsrail arasındakı münasibətlərin gücləndirilməsində oynadığı rolu diplomatiya təşəbbüslərinin dönüş gücünün bir təzahürü kimi qiymətləndirmək mümkündür. Azərbaycan öz unikal mövqeyindən, tarixi əlaqələrindən və regional sabitliyə sadiqliyindən istifadə edərək, bir vaxtlar mübahisədə olan iki ölkə arasında əməkdaşlıq mühitinin yaradılmasına uğurla töhfə verib.
Üçtərəfli tərəfdaşlıq inkişaf etməyə davam etdikcə Azərbaycanın diplomatiyası ölkələrin tarixi gərginliklərini necə aradan qaldıra biləcəyinə, əməkdaşlıq və rifahın birgə gələcəyinə doğru necə çalışa biləcəyinə bariz nümunə kimi xidmət edir.
Vüqar Nəsirov
