Barselona Universitetinin və Belçikanın Lyej Universitetinin alimləri iqlim dəyişikliyi ilə bağlı Qrenlandiyada buzlaqların sürətlə əridiyini müəyyən ediblər. “Journal of Climate” jurnalında dərc olunan araşdırma son onilliklərdə həddindən artıq ərimə epizodlarının tezliyində əhəmiyyətli artım olduğunu göstərir.
NOCOMMENT.az xəbər verir ki, “Həddindən artıq ərimə epizodları” termini buz və qarın böyük sahələrinin sürətlə əridiyi və nəticədə əhəmiyyətli buz itkiləri ilə nəticələnən dövrlərə aiddir. Tədqiqatçılar 1950-ci ildən 2022-ci ilə qədər bu cür epizodların, xüsusən də yay aylarında iki dəfə artdığını aşkar ediblər. 2012 və 2019 kimi pik illər yüz milyonlarla olimpiya hovuzuna ekvivalent rekord buz itkiləri ilə nəticələndi.
Təhlil üçün elm adamları 1950-ci ildən 2022-ci ilə qədər olan dövr üçün buzlaqların əriməsi ilə bağlı məlumatlardan istifadə edərək, onları iqlim məlumatları və atmosfer proseslərinin modelləri ilə müqayisə ediblər. Buz örtüklərinin monitorinqinin nəticələri və ərimə dinamikası nəzərə alınmışdır ki, bu da buz itkisinin miqyasını qiymətləndirməyə və onun gələcək artımını proqnozlaşdırmağa imkan vermişdir.
Əldə edilən məlumatlara görə, orta hesabla ildə təxminən 300 giqaton buz itkisi, bu itkinin 50 faizə qədəri Qrenlandiyanın şimal bölgələrində baş verib. Bu, 1950-ci illərlə müqayisədə xeyli yüksəkdir. Belə dəyişikliklər günəş radiasiyasının artması və albedonun azalması səbəbindən ərimə prosesini sürətləndirən termal antisiklonik hava kütlələrinin artması ilə əlaqələndirilir.
Alimlər həmçinin qeyd ediblər ki, ərimə prosesi əvvəllər buzun sabit olduğu buz örtüyünün daha yüksək sahələrinə təsir edib. Bu, struktur dəyişikliklərinə və böyük buz parçalarının okeana qopması riskinin artmasına səbəb oldu. Bu cür dəyişikliklər dəniz səviyyəsinin daha da yüksəlməsinə və atmosfer sirkulyasiyasının dəyişməsinə səbəb ola bilər.
Tədqiqatın müəllifləri vurğulayırlar ki, bu prosesin qlobal nəticələri təkcə Arktikaya deyil, Avropaya, həmçinin Şimali Atlantikanın digər regionlarına da təsir edə bilər. Artan iqlim ekstremalları gələcək iqlim dəyişikliyinin təsirlərini minimuma endirmək üçün istixana qazları emissiyalarının təcili azaldılmasını tələb edir.
