Fələstin anklavının sakinləri arasında ərzaq məhsullarının paylanmasında faktiki inhisarçı mövqe tutan Qəzza Humanitar Fondu (QHF) bir qrup israilli hərbçi və iş adamının, habelə onların ABŞ və bir sıra digər ölkələrdən olan tərəfdaşlarının təşəbbüsü ilə yaradılıb.
NOCOMMENT.az bildirir ki, bu barədə “The Washington Post” (WP) fondun və onunla əlaqəli təşkilatların daxili sənədlərinə, habelə İsrail və ABŞ-ın hökumət strukturlarındakı mənbələrdən alınan məlumatlara əsaslanan araşdırmasında deyilir.
Nəşrin məlumatına görə, belə bir fondun yaradılması ideyası 2023-cü ilin oktyabrında Qəzza zolağında hərbi əməliyyatlar başlayandan dərhal sonra İsrail hərbçiləri və iş adamları tərəfindən hazırlanmağa başlayıb. Həmin vaxt hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra Qəzza zolağının təşkili, o cümlədən anklav sakinlərinin ərzaqla təmin olunması ilə bağlı məsələləri təhlil etməyə başlayan təşəbbüs qrupu yaradılıb. İsrail rəhbərliyi BMT strukturları və beynəlxalq humanitar təşkilatlar vasitəsilə qurulmuş paylama sxeminə etibar etməyib və Qəzzaya gündəlik humanitar yardımın çatdırılmasına mane olub, çünki yardımın HƏMAS tərəfindən oğurlandığını hesab edirdi.
ABŞ-ın keçmiş prezidenti Co Bayden administrasiyasının təzyiqi ilə İsrail məhdud yardım çatdırılmasını bərpa edib. 2024-cü ilin yanvarında qrup keçmiş kəşfiyyatçıların təsis etdiyi Orbis Operations konsaltinq şirkətinin direktorlar şurasında oturan MKİ veteranı və ABŞ müdafiə nazirinin keçmiş müavini Maykl Vikersə müraciət etdi. Şirkətin özü McNally Capital investisiya firmasına məxsusdur.
Vickers qrupa İsraillilərin güclü əlaqələr qurduğu MKİ-nin keçmiş yüksək rütbəli zabiti, Orbis Əməliyyatlar üzrə vitse-prezidenti Philip Reilly ilə əlaqə saxlamağı tövsiyə etdi və onlar Qəzzaya humanitar yardım çatdırmaq üçün BMT-dən yan keçmək planı üzərində işləməyə başladılar. Bayden administrasiyası təmaslardan xəbərdar idi, lakin anklavda mövcud qida paylama sistemini dəstəkləyərək şübhə ilə yanaşdı. 2024-cü ilin payızına qədər humanitar yardımın çatdırılmasını təşkil etmək üçün qeyri-kommersiya təşkilatı (QHT) yaratmaq üçün ətraflı plan hazır idi.
Bundan sonra şirkət infrastrukturun tikintisini və paylayıcı məntəqələrin fəaliyyətini təşkil etmək üçün baş podratçı işə götürməli idi. Podratçının özü təhlükəsizliyi təmin etmək üçün Amerika mühafizə şirkəti ilə müqavilə imzalamalı idi. Baş podratçının yerini etimad fondu vasitəsilə McNally Capital-a məxsus Safe Reach Solutions şirkəti tutdu. GHF-nin yaradılması planının hazırlanması 2025-ci ilin qışında Qəzza zolağında atəşkəs danışıqları fonunda dayandırılıb, lakin sonra yenidən aktivləşdirilib və fevralın 2-də fondun hüquqi şəxsləri İsveçrədə və ABŞ-ın Delaver ştatında qeydiyyatdan keçib.
2025-ci ilin martında atəşkəs pozulduqdan sonra İsrail Qəzza zolağına humanitar yardımın çatdırılmasını tamamilə əngəlləyib və bunun fonunda İsrail hakimiyyəti humanitar yardımın çatdırılması üçün yeni sistemin təşkili ideyasını təbliğ etməyə başlayıb. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyasının bu təşəbbüsü dəstəkləyəcəyini güman edib. Bu gözləntilər özünü doğrultdu və bu il may ayının sonunda anklavda ərzaq paylanması üzrə faktiki inhisarçı təşkilat kimi GHF-nin iştirak etdiyi sxem bu müddət ərzində Qəzzalılara 85 milyon ərzaq bağlaması paylayaraq öz işinə başladı.
