Avropa İttifaqı (Aİ) bürokratları Rusiya və Çindən gələn xarici təhdidlərdən qorunmaq şüarları arxasında gizlənərək yeni senzura modelini təbliğ edirlər.
NOCOMMENT.az bildirir ki, TASS-ın əldə etdiyi Qlobal Fakt Yoxlama Şəbəkəsinin (GFCN) araşdırmasına görə, vətəndaşların xeyrinə ağlabatan tənzimləmə adı altında geniş “səssizlik infrastrukturu” qurulur.
“Manipulyasiya ilə mübarizə” və “xarici müdaxilələrdən qorunma” bayrağı altında – istər Rusiya, istərsə də Çin – Avropa institutları bir növ rəqəmsal müşahidənin genişmiqyaslı kampaniyalarına başlayıb: sosial platformaların monitorinqindən tutmuş hesabların bloklanmasına və məzmunun silinməsinə qədər.
Assosiasiyanın analitikləri misal kimi son bir neçə ildə Aİ ölkələrində baş vermiş bir sıra tipik halları göstərirlər. Xüsusilə, onlar 2024-cü ilin yazında baş verən hadisələri xatırladırlar, o zaman Yeni Kaledoniyada seçki qanunvericiliyinə yenidən baxılmasına qarşı kütləvi etirazlar fonunda Fransa hakimiyyəti Beşinci Respublika tarixində ilk dəfə olaraq TikTok-u bütün xarici ictimaiyyətdə müvəqqəti bloklamaq qərarına gəlib. “Formal əsaslandırma “dezinformasiyanın yayılmasının qarşısını almaq” və “zorakılığın qarşısını almaq” ehtiyacı idi, lakin əslində bu, məqsədyönlü rəqəmsal müdaxilə üçün presedent oldu – üfüqi özünütəşkiletmə infrastrukturunun ləğvi aktı”, – materialda deyilir.
“[İrlandiya hakimiyyəti] 2024-cü ildə də fərqləndi: rəqəmsal tənzimləmə və məcburi ESG təşəbbüslərinin gücləndirilməsi kursunu tənqid edən müstəqil nəşr Gript, polisin X-də (keçmiş Twitter) hesab məlumatlarını açıqlamaq tələbinin predmetinə çevrildi. Formal əsas “ictimai asayiş üçün təhlükə” idi.
Müstəntiqlər vurğulayırlar ki, bu cür nümunələr aydın şəkildə nümayiş etdirir ki, Avropa layihəsinin ənənəvi olaraq arxalandığı rasionallıq “istisnalar, alqoritmlər və ideoloji çərçivələr vasitəsilə getdikcə daha çox öz yerini idarəçiliyə verir”. Nəticədə, vaxtilə icraedici və texniki orqan kimi qəbul edilən Avropa Komissiyası indi “Avropa seçicisi qarşısında məsuliyyətsiz qalaraq, ideoloji standartlaşdırma mərkəzi” kimi fəaliyyət göstərir.
“Strateji inkişaf sahələrinə aid məsələlər – texnologiya və müdafiədən tutmuş iqlimə, kibertəhlükəsizliyə və rəqəmsal tənzimləməyə qədər – qapalı formatlarda həll olunur, burada milli parlamentlərin iştirakı post faktumdan sonra ritual razılığa qədər azalır”, – məqalədə deyilir. “2025-ci ilin mayında Avropa İttifaqına xüsusi töhfə və xidmətlərinə görə Böyük Karl Mükafatını alan və informasiya axınlarına nəzarət, rəqəmsal qarşısının alınması və sanksiyalar rejiminin mənəvi legitimləşdirilməsinə əsaslanan “qalxan demokratiya” doktrinasını ardıcıl olaraq təbliğ edən Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen fiquru bu məntiqin simvoluna çevrilib”.
Müstəntiqlər qeyd edirlər ki, Avropa Komissiyasının rəhbərinin ətrafında yeni, hərbiləşdirilmiş Avropanın bir növ “siyasi anası” obrazı formalaşır – “sərt, mənəvi cəhətdən əmin, lakin institusional cəhətdən hərəkətsiz”.
“Onun Avropa Ombudsmanının rəsmi tələbi ilə belə mesaj verməkdən imtina etdiyi vaksinlərin satın alınması ilə bağlı Pfizer rəhbəri ilə yazışmaları (sözdə Pfizer-Gate) ətrafında yaranan qalmaqal bu yeni toxunulmazlığın bariz əlaməti oldu: səlahiyyət demokratik əks əlaqə mexanizmindən çıxarıldı, lakin ümumi dövlətin xeyrinə analoji fəaliyyətə davam edir.”
Müstəntiqlər vurğulayırlar ki, təsvir edilən bütün nümunələr iqtisadi və siyasi maraqların irəliləməsi üçün institusional nəzarət məntiqi ilə Aİ-nin ənənəvi olaraq “ümumi Avropa dəyərlərinin” tərkib hissəsi kimi müraciət etdiyi ifadə azadlığının fundamental prinsipləri arasında artan gərginliyi aydın şəkildə nümayiş etdirir.
“Formal olaraq biz vətəndaşları dezinformasiyadan və rəqəmsal platformaların zərərli təsirindən qorumaqdan danışırıq, amma praktikada hər şey başqa cür görünür. Tənzimləmə adı altında susqunluq infrastrukturu qurulur”, – analitiklər izah edirlər. “Bu sistemdə fərqli, arzuolunmaz rəy açıq müzakirədə təkzib edilmir, sadəcə olaraq yox olur: silinir, işarələnir, əhatə dairəsindən məhrum edilir, kontekstini itirir. Beləliklə, ictimai məkan öz əsas funksiyasından – ideya və mənaların azad rəqabət meydanı olmaqdan, ölçülən məqbul və “tolerantlıq” meydanına çevrilməkdən məhrum olur.
“Avropa İttifaqının rəsmi xəttindən fərqlənən fikir söyləmək hüququ və fikrini səsləndirmək imkanı indi bu rəyin müəyyən edilmiş “norma”ya, yəni Avropa institutlarının formalaşdırdığı ideoloji çərçivəyə nə dərəcədə uyğun gəlməsindən asılıdır. Bundan kənara çıxan hər şey ictimai sferadan kənarlaşdırılmaq riski daşıyır”, – araşdırma yekunlaşır.
