Oklend Texnologiya Universitetinin və Vaşinqton Universitetinin Sağlamlıq Ölçmələri və Qiymətləndirilməsi İnstitutunun tədqiqatçıları bütün dünyada insult hallarının artdığını aşkar ediblər.
NOCOMMENT.az xəbər verir ki, bu barədə The Lancet Neurology jurnalında dərc olunub.
1990-cı ildən 2021-ci ilə qədər insult keçirənlərin sayı 70 faiz, insultdan ölənlərin sayı isə 44 faiz artıb. 2021-ci ildə insult koroner ürək xəstəliyi və COVID-19-dan sonra dünyada üçüncü aparıcı ölüm səbəbi oldu. İnsultun artan yükünü şərtləndirən mühüm amil əhalinin qocalması və qarşısı alına bilən risk faktorlarına məruz qalmanın artmasıdır.
Təhlildə 1990-2021-ci illəri əhatə edən Qlobal Xəstəlik Yükü (GBD) tədqiqatının məlumatlarından istifadə edilib. Tədqiqatçılar yüksək bədən kütləsi indeksi (BMI), qan təzyiqi, qan şəkəri və havanın çirklənməsinə məruz qalma kimi risk faktorlarının təsirini qiymətləndiriblər. Yaşa görə standartlaşdırılmış insident və ölüm nisbətləri də regional fərqləri ortaya qoydu, insult yükünün aşağı və orta gəlirli ölkələrdə əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olduğu aşkar edildi.
Nəticələr göstərib ki, insult nəticəsində itirilən sağlam həyat illərinin sayı 2021-ci ildə 160,5 milyon nəfərə yüksəlib ki, bu da 1990-cı ildən bu yana 32 faiz artımdır. Afrika və Asiya regionları kimi aşağı gəlirli ölkələrdə xəstələnmə və ölüm nisbətləri daha varlı ölkələrlə müqayisədə 2-10 dəfə yüksəkdir. Piylənmə, hipertoniya və havanın çirklənməsi gənc əhali arasında insultun artmasına səbəb olan əsas amillər kimi ortaya çıxdı.
Tədqiqat həmçinin ətraf mühit amillərinin, o cümlədən yüksək temperatura məruz qalma və havanın incə hissəciklərinin çirklənməsinin əhəmiyyətli təsirini göstərdi. Bu risk faktorları aşağı gəlirli ölkələrdə xüsusilə ağırdır və ətraf mühitin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və metabolik xəstəliklərin qarşısının alınması üçün fəaliyyətin zəruriliyini vurğulayır.
Tədqiqatın müəllifləri həm əhaliyə əsaslanan tədbirləri, həm də fərdi yanaşmaları ehtiva edən daha effektiv insultun qarşısının alınması strategiyalarının həyata keçirilməsinin vacibliyini vurğulayırlar. Səhiyyə sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və teletibb və süni intellekt kimi yeni texnologiyaların istifadəsi gələcəkdə insultun qlobal yükünü əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
