Aprelin 2-də ABŞ prezidenti Donald Tramp istehsal və milli təhlükəsizlik üçün vacib olanlar istisna olmaqla, ölkəyə tədarük edilən bütün mallara rüsum tətbiq etmək qərarını açıqlayıb. Dövlətlər üçün, hətta yalnız pinqvinlərin məskunlaşdığı ərazilər üçün tariflər ən azı 10 faiz, bəzi ölkələr üçün isə 49 faizə qədər idi.
NOCOMMENT.az xəbər verir ki, bu barədə Lenta.ru məlumat yayıb.
Bəzi analitiklər Trampın tədbirlərini “qlobal ticarət sisteminə ən güclü zərbə” adlandırırlar və hesab edirlər ki, ticarətin sərtləşdirilməsi tədarük zəncirlərinin sabitliyini pozmaq, inflyasiyanı artırmaq və hər il başqa ölkələrdən ABŞ-a göndərilən trilyonlarla dollarlıq malların qiymətini yüksəltmək təhlükəsi yaradır.
Çin Ticarət Nazirliyi ABŞ prezidenti Donald Trampın tətbiq etdiyi tariflərə cavab verəcək və onun hüquqlarını qoruyacağına söz verib. Departament vurğuladı ki, Ağ Evin tədbirləri Pekin və Vaşinqton arasında uzunmüddətli ticarət danışıqları zamanı əldə edilən maraqlar balansını inkar edir.
“Çin buna qəti şəkildə qarşı çıxır və biz öz hüquq və maraqlarımızı qorumaq üçün qətiyyətlə əks tədbirlər görəcəyik”, – departamentdən bildiriblər.
Asiya ölkələri artıq ABŞ-a qarşı öz planlarını hazırlamağa başlayıblar. Beləliklə, Çin, Yaponiya və Cənubi Koreya üç ölkə arasında əməkdaşlığı gücləndirmək qərarına gəldilər: Çin Yaponiya və Cənubi Koreyadan mikrosxemlər almaqda maraqlıdır, onlar da öz növbəsində Çindən yarımkeçirici xammal idxal etməyə çalışırlar.
Tətbiq olunan 20 faizlik rüsumlara cavab olaraq Çin yerli şirkətlərin Amerika iqtisadiyyatına investisiyalarını məhdudlaşdırıb. Bundan əlavə, ölkə Amerika qazından imtina etməyə hazırdır və Amerikanın kənd təsərrüfatı məhsullarına cavab rüsumlarını açıqlayıb. Onlar taxıl, zülal, pambıq və təzə məhsul kimi mallara aiddir və ölçüləri 10-15 faiz arasında dəyişir.
ABŞ-ın yeni gömrük qərarları narahatlıq doğurur. Ticarət müharibəsində qaliblər yoxdur. Bizneslər, istehlakçılar və iqtisadi artım əziyyət çəkir. Aİ cavab və danışıqlara hazırdır. Biz bu səyləri dəstəkləyirik.
Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen X sosial şəbəkəsindəki səhifəsində tariflərin bütün dünyada biznes və istehlakçıları vuracağını bildirib. Avropa tariflər məsələsində ABŞ-la danışıqlara hazırdır, lakin cavab tədbirlərinin ilk paketini artıq razılaşdırıb. Vaşinqtonla problemlərin həlli cəhdləri heç bir nəticə verməsə, bu tədbirlər gücləndirilməyə hazırdır.
Tarifləri açıqladıqdan sonra Tramp ABŞ-da milli təhlükəsizliyi təhdid edən ticarət balanssızlığı səbəbindən milli fövqəladə vəziyyət elan edib.
“Bu təhlükənin mənbəyi ABŞ-dan kənarda, əsas ticarət tərəfdaşlarının daxili iqtisadi siyasətlərində və qlobal ticarət sistemindəki struktur disbalansındadır. Bununla da ölkədə fövqəladə vəziyyət elan edirəm” dedi.
Onun sözlərinə görə, digər ölkələrlə ticarətdə “qarşılıqlılıq yoxdur” və onlar son illər balanssızlaşıb.
Əgər tarif dərəcənizin sıfır olmasını istəyirsinizsə, məhsulunuzu məhz burada, Amerikada edirsiniz.
Çərşənbə günü səhər ABŞ dolları əsas valyutalar qarşısında ucuzlaşmağa başlayıb. İnvestorlar hesab edirlər ki, tendensiyanın səbəbi elan edilmiş rüsumlardır. Dolları altı valyutaya (avro, İsveçrə frankı, yen, Kanada dolları, funt sterlinq və İsveç kronu) qarşı izləyən ICE DXY indeksi 0,99 faiz, WSJ Dollar İndeksi isə 0,76 faiz ucuzlaşıb.
Trampın qərarından sonra Amerika səhmləri də ucuzlaşıb – S&P 500 indeksi (ən böyük şirkətlər) üzrə fyuçerslər 3,3 faiz, Nasdaq 100 üzrə fyuçers 4,2 faiz, Russell 2000 üzrə isə demək olar ki, 5 faiz ucuzlaşıb. İdxaldan asılı sektorlarla əlaqəli şirkətlərin səhmlərinə daha çox zərbə vuruldu. Məsələn, Nike, Gap və Lululemon Athletica şirkətlərinin səhmləri istehsalçılar Vyetnamdan gələn mallara və fabriklərə güvəndikləri üçün ən azı yeddi faiz ucuzlaşıb . Çindən asılı olan Apple şirkətinin səhmləri 6,9 faiz artıb.
Texas neftinin qiymətləri də düşməyə başladı: West Texas Intermediate (WTI) xam neftinin fyuçersləri bir barel üçün 70,73 dollara (mənfi 1,4 faiz) düşüb. Bloomberg analitikləri qiymətlərin düşməsini prezident administrasiyasının idxal rüsumları tətbiq etmək qərarı ilə əlaqələndirirlər ki, bu da “qlobal ticarət sisteminə ən güclü zərbə” oldu. Ağ Evin qərarı tədarük zəncirlərini sabitsizləşdirmək, inflyasiyanı artırmaq və başqa ölkələrdən ABŞ-a göndərilən malların qiymətini hər il trilyonlarla dollar artırmaqla təhdid edir, onlar xəbərdarlıq ediblər.
Bloomberg Economics-in hətta rəsmi açıqlamadan əvvəl də proqnozlaşdırdığı kimi, bu tariflər 33 trilyon dollarlıq qlobal ticarətə təsir göstərəcək. Bir sıra ölkələr ABŞ-a ixracatda 4-90 faiz azalma ilə üzləşəcək . Belə itkilərin qorxusu fonunda komandanın qlobal ticarət siyasətinin qeyri-müəyyənlik indeksi 2009-cu ildən bəri ən yüksək səviyyəyə yüksəldi.
Ticarət müharibəsində əsas uduzan Avropa İttifaqıdır (Aİ) – macar siyasi ekspert Georg Spätle qeyd etdiyi kimi, Aİ özü Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etmək, iqtisadiyyata və güclü üzv dövlətlərə deyil, sol-liberal ideologiyaya diqqət yetirmək kimi “axmaq və pis qərarlar” qəbul edib.
The Wall Street Journal (WSJ) əmindir ki, Vaşinqtonun başlatdığı qlobal qarşıdurmada qalib ABŞ deyil, Braziliya olacaq – qlobal ticarət gərginliyindən faydalanacaq Cənubi Amerika dövlətidir . Braziliyaya qarşı tarif minimal olduğu üçün ölkə tariflərə məruz qalan ölkələrdən ABŞ-a tədarükləri əvəz edə bilər. Eyni zamanda, ticarətin sərtləşməsindən əziyyət çəkən ölkələr ABŞ-dan gələn malları əvəz etmək üçün Braziliya kənd təsərrüfatı məhsullarını almağa başladılar.
Tramp Hind okeanının cənubundakı, heç bir insanın ayaq basmadığı, ancaq pinqvinlərin məskunlaşdığı kimsəsiz Heard və McDonald adalarından gələn mallara 10 faizlik rüsum tətbiq edib. Bununla belə, rüsumlar Rusiya, Belarus , Kuba və Şimali Koreyadan idxala təsir etməyib. ABŞ maliyyə naziri Skott Bessentin sözlərinə görə, bu qərar rüsumların “qarşılıqlılıq prinsipi əsasında” tətbiq edilməsi ilə bağlıdır . Rəsmi izah etdi ki, sözügedən ölkələrlə ticarətə mane olan sanksiyalar artıq qüvvədədir.
ABŞ Prezidenti Donald Trampın digər ölkələrin idxalına tariflər tətbiq etməsi ABŞ-ın özünü təpənin kralı kimi göstərməyə çalışması ilə birqütblü dünyanın kulminasiya nöqtəsidir.
Bundan əvvəl Tramp söz vermişdi ki, Ukrayna ərazisində atəşkəs üzrə Rusiya ilə sülh müqaviləsi Moskvanın təqsiri üzündən baş tutmasa, bir ay ərzində Rusiya neft və digər məhsullara təkrar 25 faizlik gömrük rüsumları tətbiq edəcək.
Ekspertlər hesab edirlər ki, ABŞ-ın Rusiyaya idxal rüsumlarının artırılması minimal təsir göstərəcək: 2022-ci ildən sonra iki ölkə arasında ticarətin həcmi minimuma enib. Tarif artımının dolayı təsiri qlobal iqtisadi şəraitin pisləşməsi və Çində zəif artımla əlaqəli ola bilər.
“Bu halda biz xammala – metallara, neftə, neft məhsullarına qlobal tələbatın azalmasını gözləmək olar ki, bu da Rusiyanın ixracına mənfi təsir göstərə bilər”, – FG Finam-dan Olqa Belenkaya təklif edib.
Oxşar nöqteyi-nəzərdən RANEPA-nın Xarici Ticarət Araşdırmaları üzrə Beynəlxalq Laboratoriyasının elmi işçisi Aleksandr Firançuk da çıxış edir. Vaşinqton tariflər tətbiq etmək qərarına gəlsə belə, onların Rusiya iqtisadiyyatına ciddi təsiri olmayacaq: bu gün Rusiyanın ABŞ-a ixracının həcmi pandemiya və sanksiyalardan əvvəlkindən təxminən on dəfə azdır, ona görə də potensial tariflər yalnız ayrı-ayrı şirkətlərə təsir göstərə bilər. Eyni zamanda, daha əhəmiyyətli təhlükə qlobal ticarət müharibəsinin başlanmasıdır ki, bu da qlobal ticarətin həcminin azalmasına və qlobal iqtisadiyyatın zəifləməsinə gətirib çıxaracaq”, – ekspert xəbərdarlıq edib.
2024-cü ildə Rusiya ilə ABŞ arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi. Bu, 1992-ci ildən bəri ən aşağı səviyyədir. Bu gün Rusiya ABŞ-a sanksiyalara məruz qalmayan mallar: gübrələr, nüvə yanacağı və platin qrupu metalları verir.
Maliyyə Universitetindən Pavel Seleznevin fikrincə, Rusiya passiv mövqe tutmalıdır: bir sıra məhdudiyyətlərin tətbiqindən bəri ölkə belə şəraitdə kifayət qədər uğurla mövcud ola biləcəyini artıq sübut etdi.
