Kanadalı kvant fizikləri fotonları, işığın dalğa hissəciklərini tədqiq edərkən “mənfi zaman” effektinin mövcudluğunu aşkar ediblər.
NOCOMMENT.az xəbər verir ki, tədqiqat “arXiv” elmi materiallar portalında dərc edilib.
Müşahidələr göstərdi ki, fotonlar soyudulmuş atomlar buludunda hərəkət edərkən mənfi vaxt sərf edirlər. Bu o deməkdir ki, hissəciklər hansısa şəkildə materialı içəriyə daxil etməzdən əvvəl tərk etməyi bacarırlar.
Komandanın tapıntıları “atom həyəcanı” adlanan effektdə işıq və maddənin qarşılıqlı təsirini ehtiva edən təcrübələrə əsaslanır. Fotonlar bir mühitdən keçib udulduqda, bu mühitdəki atomların orbitlərindəki elektronlar daha yüksək enerji səviyyələrinə keçir.
Bu həyəcanlanmış elektronlar ilkin vəziyyətinə qayıtdıqda, yenidən buraxılan fotonlar şəklində enerji buraxaraq orijinal vəziyyətinə qayıdırlar. Bu, işığın mühitdən keçməsi üçün müşahidə olunan vaxtda gecikməni təqdim edir.
Alimlər vaxt gecikməsini ölçmək və onun fotonun özünün vəziyyətindən asılı olub-olmadığını öyrənmək qərarına gəliblər: o, atom buludları tərəfindən səpələnib və udulub, yoxsa ondan qarşılıqlı əlaqə olmadan keçib.
Təcrübələr ultrasoyuq rubidium atomlarından ibarət bulud vasitəsilə fotonların çəkilməsini və nəticədə atomların həyəcanlanma dərəcəsini ölçməyi əhatə edirdi.
Sınaqlar zamanı iki sürpriz meydana çıxdı: bəzən fotonlar bütöv şəkildə keçdi, lakin rubidium atomları hələ də həyəcanlanıb və bu fotonları udduqları qədər bu vəziyyətdə qalıblar.
Bundan əlavə, fotonlar udulmuş zaman, demək olar ki, dərhal yenidən buraxıldı. Bu, rubidium atomlarının orijinal vəziyyətinə qayıtmasından çox əvvəl baş verib.
Tədqiqatçıların fikrincə, bu effekt fotonun zaman qiymətlərinin ehtimal diapazonunda mövcud olan kvant xassələri ilə bağlıdır. Bu kvant qeyri-səlisliyi hissəciklərin materiala daxil olmamışdan əvvəl onu tərk etməsinə səbəb ola bilər.
“Mənfi vaxt gecikməsi paradoksal görünə bilər, lakin bu o deməkdir ki, atomların həyəcanlı vəziyyətdə nə qədər vaxt keçirdiyini ölçmək üçün “kvant” saatı qursanız, müəyyən şərtlərdə saat əqrəbi irəli deyil, geriyə doğru hərəkət edəcək”, – deyə fiziklər bildirib.
