Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan “Sülh qovşağı” konfransında etdiyi çıxışda Sünik (Qərbi Zəngəzur) vilayətindən keçən nəqliyyat yoluna nəzarət funksiyasının Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinə (FSB) verilə biləcəyini bildirib. Bu açıqlama Paşinyanın Zəngəzur dəhlizi məsələsində geri addım atdığı kimi qiymətləndirilir.
NOCOMMENT.az Musavat.com-a istinadən xəbər verir ki, bu sözlər siyasi şərhçi Elxan Şahinoğlunun sosial media vasitəsi ilə yaydığı açıqlamada vurğulanır.
Açıqlamada daha sonra deyilir: “Məsələ uzun müddətdir Kremlin gündəmində olub və Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Ermənistan hökumətinə təzyiqləri nəticəsində bu qərar qəbul edilib.
Paşinyanın bu addımı, Ermənistanın 9 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndini yerinə yetirəcəyi anlamına gəlir. Sözügedən bənd Azərbaycan ilə Ermənistan arasında yeni nəqliyyat marşrutlarının açılmasını nəzərdə tutur. Nikol Paşinyan uzun müddətdir bu bəndin icrası ilə bağlı tərəddüd edirdi, lakin Rusiya ilə son danışıqlar bu məsələdə onun mövqeyinin dəyişdiyini göstərir.
Məlumata görə, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və Nikol Paşinyan arasında Moskva görüşündə Ermənistan-İran sərhədinə nəzarətin erməni hərbçilərinə təhvil verilməsi məsələsi müzakirə edilib. Putin bu razılaşmaya yalnız əvəzində başqa strateji üstünlük əldə etməklə razılaşa bilərdi. Görünür, Paşinyan bu məsələdə güzəştə gedərək Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti Rusiyaya təhvil verməyi qəbul edib. Bu addım Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı təsirini qoruyub saxlamaq üçün əhəmiyyətli bir vasitə olacaq.
Politoloqlar hesab edirlər ki, Rusiya üçün Zəngəzur dəhlizinə nəzarət Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasından daha vacibdir. Saziş iki ölkə arasındakı münasibətlərin normallaşmasına, Ermənistan-Türkiyə sərhədinin açılmasına və diplomatik əlaqələrin bərpasına səbəb ola bilər. Lakin bu inkişaflar Rusiyanın regiondakı təsirini zəiflədə bilər. Buna görə də Kreml, əsas diqqətini Zəngəzur dəhlizinə yönəldir və bu nəqliyyat xəttinə nəzarəti öz təsirini qorumaq üçün vacib hesab edir.
Rusiyanın Zəngəzur dəhlizinə nəzarət etməsi nə Ermənistanın, nə də Azərbaycanın maraqlarına tam cavab verir. Ermənistan üçün bu, öz ərazisindəki nəqliyyat yolunun nəzarətini başqa bir dövlətə vermək anlamına gəlir. Qərbdəki müttəfiqləri üçün bu qərar məyusedici ola bilər və Ermənistanın Qərbə inteqrasiya cəhdlərinə maneə yarada bilər. Azərbaycan üçün isə vəziyyət bir qədər daha mürəkkəbdir. Çünki Zəngəzur dəhlizi, Çin ilə Avropa arasındakı Orta dəhliz üzərində əsas strateji nöqtədir. Rusiyanın bu xəttə nəzarət etməsi, Azərbaycanın bu vacib nəqliyyat marşrutundakı mövqelərini zəiflədə bilər.
Bununla belə, önəmli olan Zəngəzur dəhlizinin fəaliyyətə başlaması və bu dəhlizin bölgədə sülh və əməkdaşlıq mühitini gücləndirməsidir. Bakı və İrəvan Kremlin təklifini qəbul edərək bu istiqamətdə ilkin addımları ata bilər. Zaman keçdikcə, dəhlizin sərbəst keçidə açılması və iqtisadi faydaların ortaya çıxması ilə regionda vəziyyət yaxşılaşa bilər. Rusiya bir gün Zəngəzur dəhlizinə nəzarətdən imtina edə bilər, lakin bu zaman Moskvadan əlavə tələblər və güzəştlər gözlənilə bilər.
Nəticə etibarilə, Nikol Paşinyanın bu addımı Rusiya ilə Ermənistan arasındakı tarazlıq siyasətinin bir hissəsi kimi görünür. Həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün bu qərarın nəticələri zamanla daha aydın olacaq. Rusiya isə bu vasitə ilə Cənubi Qafqazda öz təsirini bir müddət daha qoruya biləcək”.
